Dúas nenas lanzan unha botella de plástico ao contedor de reciclaxe habilitada para iso: o amarelo.  Ecoembes

«Para que vou reciclar se logo mestúrano todo no camión do lixo?» «Iso é obrigación das empresas, eu non teño por que facelo». «É que se me poño a reciclar vou ter que sacar a mesa da casa para enchela de cubos do lixo». Son algunhas das escusas que poñen os que, aínda que afortunadamente cada vez son menos, aínda non reciclan. Nas seguintes liñas tratarase de desmontar algúns deses mitos falsos sobre a reciclaxe que aínda transitan na nosa sociedade e que non fan máis que dificultar o desenvolvemento dunha economía circular eficiente na que non se malgasten esforzos e que permita coidar o noso medio ambiente.

Unha desas  evasivas cara á reciclaxe baséase en que «é unha tarefa das empresas e das administracións». Con todo, para que estas poidan actuar é necesaria a colaboración de toda a sociedade. É certo que as empresas son as encargadas de custear o sistema de reciclaxe dos contedores amarelos, azuis e verdes. De feito, estas compañías, a través do Punto Verde –o símbolo ambiental con dúas frechas circulares que se pode atopar nos envases–, responsabilízanse de que eses recipientes que poñen no mercado sexan xestionados correctamente para darlles unha segunda vida. Desta xestión encárganse  Ecoembes –contedor amarelo e azul– e  Ecovidrio –o verde–, organizacións sen ánimo de lucro que naceron hai 20 anos para asegurar que os envases postos no mercados sexan correctamente reciclados.

Con todo, para que poidan funcionar adecuadamente é necesaria a colaboración dos cidadáns, que poden separar os residuos segundo a súa tipoloxía xa desde o seu fogar e depositalos nos contedores correspondentes: na  Comunitat Valenciana, actualmente, hai 20.640 amarelos e 19.113 azuis dispoñibles as 24 horas durante todos os días do ano. «Hai que concienciar e educar aos cidadáns para que reciclen. Calquera pequeno xesto que fagamos vai contribuír ao coidado do noso planeta ou contorna, e un deses hábitos é a reutilización ou a reciclaxe de envases», suxire Vicente  Inglada, secretario xeral da Unión de Consumidores.

«Pero é que non teño espazo en casa nin tempo para reciclar». Trátase doutra das escusas máis recorrentes entre os que se resisten a reciclar. Con todo, separar os envases correctamente para que poidan ser reciclados é un xesto moi sinxelo que tan só leva uns segundos. O esencial é saber que debe ir a cada contedor e habituarse a distinguir entre uns residuos e outros de forma automática.

En canto ao espazo que se pode ocupar en casa, nin sequera é necesario ter todo tipo de cubos no fogar. Así, por exemplo, pódense usar bolsas que se van enchendo para logo levalas ao contedor. Mesmo no caso do material do contedor azul, pódense aproveitar as bolsas de papel e tiralas directamente, unha vez cheas, no depósito habilitado para iso.

Outra das falsas crenzas é que o que fai unha soa persoa non serve de nada. Cada pequeno granito de area que se achegue en  pos da reciclaxe pode supoñer unha gran axuda ao coidado da nosa contorna. Todo xesto conta, mesmo uno tan sinxelo como separar os envases antes de tiralos ao contedor. E boa parte dos cidadáns de España xa son conscientes diso. De feito, segundo  Ecoembes, xa son 37 millóns de persoas as que aseguran que separan os envases para a súa posterior reciclaxe.

A nivel autonómico, cada valenciano separou en 2018 unha media de 10,6 quilos de envases no contedor amarelo, o que supuxo un aumento do 14 % respecto ao ano anterior. No caso do contedor azul, cada cidadán separou 13,3 quilos de envases de papel e cartón, o que supuxo un 13 % máis que en 2017. En total, na  Comunitat Valenciana recicláronse 167.755 toneladas de envases durante o ano 2018. Cada unha desas toneladas é produto da suma de millóns de granitos de area achegados por cada cidadán.

Esta achega individual, ademais, contribúe a conseguir un aire máis limpo e a evitar o consumo de auga e enerxía. Calcúlase que, grazas á reciclaxe do conxunto nacional, evitouse a emisión de 1,6 millóns de toneladas de CO2 á atmosfera só en 2018.

O verde, para reciclar  vidirio; o amarelo, para envases de plástico.

Unha das lendas urbanas máis estendida respecto á reciclaxe é que os camións de lixo xuntan nun mesmo recipiente os residuos dos distintos contedores de reciclaxe. Con todo, esa crenza é totalmente falsa. «A xente debe ter claro que hai un camiño diferente para os residuos do contedor azul como o cartón e os do amarelo como son os envases. Teñen roteiros diferentes, tanto en orixe como no seu fin. De feito, trátanos xestores especializados distintos e van ao final a plantas completamente diferentes», explica Alberto  Bleda, delegado de Servizos Urbanos de  Urbaser en Alacante.

Os servizos de recollida, xestionados polos concellos de cada localidade, son os encargados de levar ese lixo á planta de selección para a súa separación e posterior tratamento. Na gran maioría de cidades hai roteiros de recollida con camións habilitados exclusivamente para cada un dos contedores. Con todo, hai outros municipios nos que un mesmo camión recolle os residuos de varios contedores. Aí atópase a orixe desta lenda urbana, pero estes vehículos manteñen os refugallos de cada contedor separados, xa que teñen no seu interior dous compartimentos. Os condutores, a través de sensores e cámaras, saben cal é o habitáculo adecuado para cada contedor.

Aínda así, se calquera cidadán observa ou sospeita dunha mala práctica neste sentido, pode avisar ao seu concello para que estea ao tanto diso e, se procede, tome as medidas oportunas para que o servizo funcione correctamente.

Outra das preguntas que se fan moitos cidadáns é sobre que ocorre co que se reciclou. Volve ás nosas mans dalgunha maneira? A realidade é que, tras pasar polas plantas de selección e tratamento, estes materiais acaban transformándose en materia prima para fabricar novos produtos. «É importante dar valor á reciclaxe e ao que se fai logo con ese residuo», insiste  Bleda. Moitos dos obxectos que utilizamos no noso día a día foron realizados con material reciclado, aínda que non sexamos conscientes diso: desde tubaxes de PVC ata gomas de regadío, illantes térmicos, mobiliario urbano ou fibra téxtil presente en abrigos, camisetas para realizar deporte ou mesmo un forro polar.