O actual cume de  Glasgow non é unha reunión independente, nin xorde sequera do Acordo de París, senón que ten a súa orixe nunha convención moi anterior, o Cume da Terra, que tivo lugar en Río de Janeiro en 1992. Pero antes e despois dela houbo outros grandes pasos adiante na loita por conservar a Terra.

A Primeira Conferencia de Nacións Unidas sobre o Medio Humano, tamén coñecida como Conferencia de Estocolmo, virou ao redor da contaminación química, as probas atómicas e a caza de baleas, cuestións que naquel momento marcaban as grandes preocupacións mundiais en materia ambiental. O clima, con todo, non estivo aínda presente na devandita convención. Por primeira vez nun foro internacional analizáronse conxuntamente aspectos sociais e económicos como integrantes da problemática ambiental. Tamén foi nese momento cando a comunidade mundial, por primeira vez, certificou o dano causado polo ser humano ao planeta. Adóitase considerar a este cume como o punto de partida na evolución do moderno Dereito Ambiental Internacional.

É o tratado referido ao buraco na capa de ozono. En 1985 confirmouse a existencia deste problema, anunciado desde facía xa algúns anos polos científicos. Os gases  clorofluorocarbonados, presentes en sistemas de refrixeración, lacas para o pelo ou desodorizantes, estaban a destruír a pasos axigantados a capa de ozono da atmosfera, que frea a radiación  ultravioleta. Iso ía supoñer, entre outras moitas cousas, un forte aumento nos cancros de pel.

A ONU exerceu un importante papel de mediación internacional, aínda que tamén foi decisivo o apoio dos mandatarios de Gran Bretaña e Estados Unidos, Margaret  Thatcher e Ronald Reagan, naquel entón. Finalmente, en 1987 un total de 190 países asinaron o Protocolo de Montreal, polo que se establecía a progresiva prohibición destes gases. Foi o acordo ambiental de maior éxito ata a data, e de mellores resultados.

Na Conferencia das Nacións Unidas sobre o Medio Ambiente e o Desenvolvemento (popularmente coñecida como o Cume da Terra), un total de 172 gobernos aprobaron un ambicioso programa de acción para o desenvolvemento sostible global: a Axenda 21. Tratábase dun conxunto de actuacións específicas para deter a degradación ambiental do planeta, tanto a escala global como local, e promover a recuperación da contorna natural e o benestar humano.

Foi no Cume da Terra onde se definiu o concepto de desenvolvemento sostible: “O tipo de desenvolvemento que satisfai as necesidades da xeración actual sen comprometer a capacidade das xeracións futuras para satisfacer as súas propias necesidades”.

Foi tamén aquí cando naceron as  COP, é dicir, as Conferencias das Partes, cuxa edición número 26 celébrase agora en  Glasgow. No Cume da Terra aprobouse a Convención Marco sobre o Cambio Climático, que inclúe unha Conferencia das Partes para ir seguindo e actualizando as estratexias relativas ao clima. Xa se celebraron 25 ata o de agora, pero moitas delas apenas lograron avances. Tamén xurdiu entón o Convenio sobre Biodiversidade Biolóxica, cuxa Conferencia das Partes reúnese tamén anualmente.

O clima e as emisións de gases de efecto invernadoiro foron os grandes protagonistas desta convención. O Protocolo de Kioto (Xapón) foi un acordo internacional ratificado por 192 países e posto en marcha en 2005 polo que os estados máis industrializados comprometíanse a reducir as súas emisións de gases de efecto invernadoiro, co obxectivo de deter o cambio climático, unha realidade xa por entón sobradamente constatada desde o punto de vista científico.

Estados Unidos estivo ausente neste cume, que tivo unha segunda parte a modo de prórroga para o logro dos obxectivos marcados.

O protocolo de Kioto foi o que creou os mecanismos de ‘flexibilidade’ para cumprir cos obxectivos de redución, entre eles algún tan controvertido como a posibilidade de que os países  comercien coas emisións contaminantes, financiando proxectos ambientais noutros estados a cambio de obter dereitos de emisión.

A Conferencia das Partes número 21 que foi o Cume de París representou o gran ‘acelerón’ que necesitaba o planeta en vista da alarmante situación climática e despois dos insuficientes resultados do cume de Kioto. 190 países asinaron un acordo, xuridicamente vinculante (como en todos os casos anteriores) polo que se comprometen a facer todo o necesario para que o aumento de temperatura a final de século na Terra non supere os 2º C respecto a os niveis preindustriais (1850), e, se é posible, quede por baixo dos 1,5ºC.

Tamén se adoptaron compromisos para ofrecer axuda aos países en desenvolvemento para adaptarse ás consecuencias do cambio climático.

A materia que queda pendente desde fai varias  COP é o artigo 6 do Acordo de París, que é o que recolle a posibilidade de que os países se acollan a un intercambio de dereitos de emisións. As negociacións para regular esta compra e venda de emisións de carbono é un dos principais retos da nova Conferencia das Partes de Glasgow.

Imaxe de Ben Wicks