“O compromiso do sector farmacéutico e a cada vez maior concienciación da sociedade lograron que, en máis de vinte anos de actividade do Punto Sigre, aforráranse máis de 376 millóns de kW/hora, máis de 340 millóns de litros de auga, ao redor de 60 millóns de litros de petróleo e evitouse a emisión de máis de 29.000 toneladas de CO2 á atmosfera”, informa a CuídatePlus Juan Carlos Mampaso, director xeral de Sigre. Para facernos unha idea de repercusión da reciclaxe de medicamentos en España, só dicir que nestes vinte anos, evitouse a talla de, polo menos, 165.000 árbores, unha cantidade similar a dez veces o Parque do Retiro, de Madrid. 

Os últimos datos reflicten que os españois consolidaron o hábito da reciclaxe de medicamentos a través dos Puntos Sigre das farmacias. E é que “tras un 2020 complicado para todos marcado pola Covid-19 e as súas consecuencias socioambientais, e un 2021 atípico polas sucesivas ondas, os resultados da recollida dos residuos de medicamentos están xa preto de situarse en niveis prepandemia, con cifras próximas aos 100 gramos de media por habitante e ano”.

Este hábito, afirma Mampaso, “xa está consolidado no 90% da poboación española”, aínda que é certo que se seguen cometendo certos erros en materia de reciclaxe. Por iso Mampaso lembra que “só debemos depositar os medicamentos caducados ou que xa non necesitemos no noso fogar, ademais das caixas e envases baleiros (blísteres, frascos, tubos, etc.) ou con restos de medicamentos. Hai que lembrar que todos deben ser depositados xunto coa súa caixa e prospecto para que poidan ser correctamente seleccionados na nosa planta”.

Así, recalca: “Non se deben depositar nin agullas, nin termómetros, nin gasas, nin produtos químicos, nin radiografías, nin residuos derivados da Covid-19, como test de antíxenos ou máscaras”. Estes produtos que empregamos para protexernos da pandemia “deben refugarse no cubo do lixo normal ou nunha fracción resto (bolsa de lixo negro), onde van os residuos que non poden ser reciclados, específica.

Ademais, “en ningún caso debemos depositar noutros contedores (cartón, vidro, bolsa amarela, etc.) os envases baleiros, porque estiveron en contacto con medicamentos e, polo tanto, necesitan un tratamento específico para protexer a nosa saúde e o medio ambiente”.

No peche do ciclo de vida do medicamento, desde o ecodiseño dos seus envases ata o correcto tratamento ambiental dos seus residuos interveñen a través de Sigre un total de 342 laboratorios, máis de 22.000 farmacias e 142 almacéns de distribución repartidos por todo o territorio nacional.

Neste proceso,” o cidadán é unha peza crave porque é a primeira peza da cadea e sen o seu pequeno gran xesto de depositar os envases baleiros ou con restos de medicamentos no Punto Sigre, todo o sistema detense”, valora Mampaso.

Unha vez depositados nas farmacias, os medicamentos son retirados polas empresas de distribución farmacéutica, “que utilizan o mesmo canle que serve para entregar os medicamentos novos ás farmacias, na súa viaxe de volta ao almacén”.

Nestes almacéns permanecen custodiados ata que empresas autorizadas os recollen e trasladan á Planta de Clasificación de Envases e Residuos de Medicamentos en Tudela de Douro (Valladolid). Aquí leva a cabo un proceso de separación do residuo de medicamento nas seguintes fraccións:

Por unha banda, os materiais do envase que poden ser reciclados: como papel, cartón, vidro, metais, etc.

 

Por outro, os medicamentos non perigosos e aqueles envases que non poden ser reciclados valorízanse enerxéticamente ao transformarse en combustible para a súa utilización principalmente en plantas industriais.

 

E, por último, a pequena fracción dos residuos de medicamentos catalogados como perigosos elimínanse de maneira controlada.

Neste cambio para mellorar o medio ambiente, a industria farmacéutica tamén participa con innovación e con outras fórmulas dirixidas a mellorar o ecosistema. Un exemplo diso está nos envases, moito máis sostibles que hai anos. Grazas a pequenos cambios realizados a través dos plans de prevención de envases que elabora Sigre e mediante a aplicación de distintas iniciativas de ecodeseño, "logrouse reducir o peso dos envases farmacéuticos en máis dun 25%; recíclase xa o 60% dos materiais dos envases dos fármacos recollidos, e, grazas ao funcionamento da loxística inversa, conséguese un aforro adicional doutras 1.400 toneladas anuais de CO2, entre outros resultados", segundo informan desde Farmaindustria.

Desta maneira, actualmente máis de 330 compañías farmacéuticas participan nos Plans Empresariais de Prevención de Envases liderados por Sigre e aplican medidas de prevención nas súas embalaxes, o que, entre outros beneficios, permite aforrar cada ano máis de 150 toneladas de materias primas durante o proceso de deseño dos envases, a fase na que se estima que se produce o 80% do seu impacto ambiental. Estes plans conseguiron que cada ano se poñan no mercado español case 500 millóns de unidades de fármacos con algunha mellora ambiental no seu envase.

A Axencia Española de Medicamentos e Produtos Sanitarios (Aemps), a Sociedade Española de Farmacia Hospitalaria (SEFH) en coordinación coa Vocalía de Farmacia Hospitalaria do Consello Xeral de Colexios Oficiais de Farmacéuticos, e as compañías farmacéuticas colaboran nun proxecto piloto para substituír os prospectos en papel dalgúns medicamentos de ámbito exclusivo hospitalario por un código DataMatrix.

O obxectivo deste proxecto -que se enmarca nunha iniciativa da Axencia Europa de Medicamentos ( EMA) para aplicar a tecnoloxía dixital á información sobre medicamentos- “é comprobar como as novas tecnoloxías poderían mellorar o acceso e uso desa información, adaptándoa o máis posible ás necesidades de profesionais sanitarios e pacientes e facilitando a súa consulta, e contribuír así a reforzar o uso adecuado do medicamento e a seguridade do paciente”, explica Mampaso.

De momento, “estamos a falar dun proxecto piloto dunha duración mínima de dous anos para substituír os prospectos en papel dalgúns medicamentos de ámbito exclusivo hospitalario por un código DataMatrix", pero sen dúbida, “este proxecto supón unha maior contribución á protección do medio ambiente debido ao menor uso de papel, ademais do consumo de tinta e o consumo de enerxía que conleva a impresión dos prospectos”.

Foto de Julie Viken en Pexels