Quizais a primeira imaxe que se nos veña á cabeza ao escoitar a palabra “coral” sexa o dunha estrutura mergullada con aspecto pétreo, inerte. Con todo, a pesar do que a primeira ollada poida parecer, os corais son seres vivos. Concretamente, son organismos  invertebrados que reciben o nome de pólipos ou zooides, similares ás anemones.

Estes animais agrúpanse en colonias para formar os arrecifes de coral. Esa imaxe  pétrea que vemos non é máis que a cuberta protectora dos pólipos, un esqueleto externo ríxido formado polo calcio que absorben da auga e que permanece tempo despois da morte do organismo. 

Os corais serven de hábitat a unhas algas microscópicas chamadas zooxantelas coas que establecen unha peculiar simbiose: proporciónanlles acubillo a cambio de alimentos, nutrintes que as algas fabrican por medio da fotosíntese. Por esta razón os arrecifes de coral atópanse en augas pouco profundas, claras e cálidas, onde a luz solar pode chegar facilmente ás algas. 

Ademais dos  pólipos e as algas  zooxantelas, os arrecifes de coral son ecosistemas con gran biodiversidade de vida mariña, acollendo ao redor do 25% de todas as especies mariñas que se coñecen. Esta formidable variedade biolóxica contrasta, curiosamente, coa súa escaseza xa que os arrecifes de coral abarcan menos do 0,5% da superficie oceánica.  

Só no que respecta a os peixes, estímase que os arrecifes de coral son o hábitat dun terzo de todas as especies de peixes de auga salgada. Podemos atopar tamén outros moluscos que viven nos arrecifes, como as recoiro ou as ameixas,  artrópodos, como os cangrexos, e equinodermos como as esponxas, as estrelas de mar ou os ourizos.

Como vimos anteriormente, os corais atópanse fundamentalmente en augas cálidas, pouco profundas e cristalinas. Por esta razón, o Mar Vermello e o Océano Pacífico son as áreas que concentran a maior cantidade de arrecifes de coral.

No Océano Pacífico destaca especialmente a Gran Barreira de Coral, situada fronte á costa nordeste australiana. A Gran Barreira de Coral é o arrecife máis grande do mundo, estendéndose ao longo de 2.500 km e nela é posible identificar máis de 400 especies diferentes de coral (como o coral brando), 1.500 de peces e 4.000 de moluscos. Dado o gran valor deste arrecife, a ONU declarouno Patrimonio da Humanidade no ano 1981.

Varios estudos das Nacións Unidas presentan datos preocupantes: o 70% dos arrecifes de coral están ameazados e, deles, un 20% xa están destruídos. As causas principais do colapso dos ecosistemas de coral proceden de actividades humanas como son a sobrepesca, a contaminación dos mares, o turismo insostible e o quecemento global. 

Como xa sabemos, o cambio climático provoca un aumento da temperatura terrestre e das masas de auga. Ao subir a temperatura das augas, as algas zooxantelas que serven de alimento aos pólipos, abandonan os corais, perdendo a súa fonte principal de alimentación. 

Isto orixina o efecto coñecido como “branqueo”, a perda de cores dos corais debido ao abandono das algas. 

A Gran Barreira de Coral australiana xa sufriu tres episodios de branqueo nos anos 2014, 2016 e 2020. No seu conxunto, estímase que estes eventos afectaron aos corais do 86% da superficie do arrecife. A acidificación dos océanos, un efecto colateral máis do cambio climático, supón outro grave problema  para os corais xa que dificulta a formación dos exoesqueletos protectores.

Poderemos reverter esta situación? O Panel Internacional de Expertos sobre o cambio climático ( IPPC) non é positivo respecto diso e estima que o aumento das temperaturas provocará a extinción de entre o 70% e o 90% dos arrecifes de coral para o ano 2050. Todo pasa por un compromiso real por parte dos estados asinantes do Acordo de París para reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro. 

A reincorporación de Estados Unidos, segundo contaminador mundial tras China, ao Acordo de París ou a posta en marcha efectiva do Green  Deal, co obxectivo da neutralidade carbónica de Europa en 2050, servirán para afastarnos do límite dos 2º C e axudar a manter no mellor estado posible os marabillosos e coloridos arrecifes de coral.